Waregem
Historische foto's gevel Meersstraat
Fotograaf Piet Eggermont en buurman Jo Dufaux doen momenteel de geschiedenis herleven met authentieke foto’s langs de Meersstraat aan de achtergevel van oudste huis in Stormestraat. Er is erg veel veranderd. Het Pand en de parking werden vernieuwd, maar ook de geschiedenis verdient een visuele weergave. Met de aankomende braderie zal er veel volk passeren. We horen nu al oudere voorbijgangers herinneringen bovenhalen.
Piet en Jo zijn daar als buurjongens opgegroeid. Ze speelden samen in de bossen achter hun huizen waar nadien Het Pand gerealiseerd werd. Ze kunnen vertellen over ‘Vaders Woud’, een atelier in het bos waar de lokale kunstkring Sint-Lucas ontstond. De opa van Piet, Ruben Eggermont, maakte daar deel van uit. Mijn grootvader begon hier bijna een eeuw geleden in 1925 als fotograaf. Het oudste nog bestaande huis in de centrumstraat is dat van oud-landmeter Jo Dufaux. Zijn betovergrootvader startte er in 1817 een notarispraktijk.
Later zullen de buren nog een QR-code bevestigen zodat iedereen de verhalen achter de foto’s kan ontdekken. Men kan deze beelden ook integreren in een wandel- of zoektocht, of in een quiz. Piet Eggermont post op Facebook regelmatig oude foto’s in de groep Waregem in foto en film, vroeger en nu | Facebook
60 jaar Petanqueclub De Bevers
Zondag 17 september viert petanqueclub KPC De Bevers uit Waregem haar 60-jarig bestaan en het is hiermee de op één na oudste petanqueclub van Vlaanderen. De naam De Bevers komt van Bevere bij Oudenaarde waar de doopvont stond van de club in 1963 en in 2013 mochten ze zich koninklijk noemen, vandaar de toevoeging van de K. KPC De Bevers telt ongeveer 90 leden en speelt competitie op donderdag, zaterdag en zondag. De Waregemse Petanqueclub is één van de weinige clubs in Vlaanderen die over een damesploeg beschikt en die op Vlaams niveau speelt.
De benaming De Bevers is nog een overblijfsel van hun roots, die in Bevere bij Oudenaarde liggen. Daar werd de club opgericht in 1963. Het waren pioniers, want van petanque spelen in clubverband was toen bij ons nog geen sprake. Na enkele lokaalverhuizingen in Bevere vond de club in 1968 een stabiele thuis bij Godfried Dinneweth in Kruishoutem. Begin de jaren '80 kwamen de eerste Waregemnaars zich bij de club voegen. Daardoor begon men in Waregem rond te kijken om zich daar te vestigen. In 1985 verhuisde men naar Café Beiaard op de Markt in Waregem ('t Kelderke). Ideaal was dat echter niet en met medewerking van de gemeente mocht de club zich vestigen onder 't Pand.
In 1993 wilde de gemeente de ruimte onder 't Pand volledig benutten en werd aan De Bevers gevraagd of ze niet enkele meters wilden verhuizen naar de plaats waar ze nu nog altijd zijn gevestigd. Er werd met man en macht gewerkt aan het nieuwe lokaal, dat werd ingehuldigd op 30 september 1994 door Raf Decabooter, de toenmalige Schepen van sport, die De Boulodroom opende met de historische woorden: “ik had een droom, het werd een Boulodroom”.
De Bevers organiseren tornooien voor de beste spelers van Vlaanderen. Er wordt met 7 ploegen competitie gespeeld. Met de Beverladies beschikt KPC De Bevers als één van de weinige ploegen in Vlaanderen over een damesploeg. Maar De Bevers zijn meer dan een competitieclub. Op elke 2de zaterdag van de maand wordt een tornooi gespeeld waaraan iedereen mag deelnemen. Natuurlijk zijn er ook de traditionele nieuwjaarsreceptie, een clubsouper en wordt er ieder jaar een verrassingsreis georganiseerd.
40 jaar Vlaamse Kruis afdeling Waregem
Het Waregemse afdeling van het Vlaamse Kruis bestaat 40 jaar. Zondag 17 september kunt u hun stand bezoeken bij de opendeurdag van de nieuwe lokale brandweerkazerne in Sint-Eloois-Vijve. Hun eerstvolgende cursus start op 23 september 2023. De Waregemse afdeling investeert dit jaar met steun van de stad Waregem in de aankoop van een nieuwe ziekenwagen, 112 gekeurd.
Het begon allemaal met de Jongeren-informatiebeurs JOWI ’83 in het wijkcentrum Gaverke. Het Vlaamse Kruis was toen één van de zestig deelnemende verenigingen, die in groot-Waregem actief waren met en voor jongeren. Na de beurs kon de afdeling van start gaan met hun eerste succesrijke EHBO-cursus, die doorging in het Heilig Hartcollege. Hun eerste ziekenwagen kregen ze tijdelijk in bruikleen van een andere afdeling tot in 1985 een eigen ziekenwagen kon worden aangekocht. Het was de vorige dienstwagen ‘900’ van de stad Lokeren. Vanaf 1988 kon de snel groeiende VK-afdeling Waregem beschikken over twee volwaardige ziekenwagens die volop in gebruik waren voor zowel de diensten als het snel opkomende ziekenvervoer (in die tijd ook nog dringend vervoer).
Het voortdurend streven naar kwalitatieve hulpverlening door de opeenvolgende generaties van leden maakt dat Het Vlaamse Kruis vzw in de regio Waregem en omliggende gekend staat om zijn sterke dienstverlening, zowel op preventieve hulpverlening, ziekenvervoer tot hun gekende EHBO cursussen. Het aantal ritten ziekenvervoer steeg de laatste jaren enorm. De strengere wetgeving leidde naar een schaalvergroting en samenwerking met afdeling Ieper. De uitdaging was om tegelijk onze lokale verankering in Waregem te behouden én te versterken en de sterke groei op te vangen. De coronajaren waren een moeilijke periode. Alle activiteit lag een langere tijd stil, alleen het ziekenvervoer kon op beperkte basis verder functioneren. Mede dank zij onze succesvolle EHBO cursussen kan de afdeling rekenen op een instroom van nieuwe en actieve leden.
50 jaar E3 / E17
De snelweg E17 bestaat dit jaar 50 jaar en dat wordt gevierd. Momenteel loopt in Howest The Square in Kortrijk nog tot 8 oktober de gratis tentoonstelling 'De koers van de snelweg' over de geschiedenis ervan. Daar krijg je als bezoeker een unieke blik op de impact die de snelweg heeft (gehad) op de ontwikkeling van de regio. Dat gebeurt aan de hand van historisch beeld- en kaartmateriaal. Op donderdag 28 september om 17.30 u. komt het zgn E17-CAFÉ naar TVH Waregem. Inschrijven is verplicht op Zuidwest | E17-café in TVH - exclusieve première! en kan tot en met 22 september.
Het tracé van de E17 was eigenlijk al vastgelegd in de jaren 50 maar het duurde tot halverwege de jaren 60 vooraleer er effectief gebouwd werd. De golden sixties waren een tijd van vooruitgang en grootschalige openbare werken. En zo werd in 1963 de intercommunale E3 van Kortrijk tot Antwerpen in het leven geroepen, met de Belgische staat als hoofdaandeelhouder en de steden Turnhout, Antwerpen, Gent en Kortrijk als medeaandeelhouders. De werken in Kortrijk gingen drie jaar later van start in 1966. In 1970 was het vak tussen de Franse grens en Harelbeke al open. De E3 werd in 1973 over het ganse traject officieel geopend.
Ter hoogte van Deerlijk-Waregem was een ophoging noodzakelijk. Voor de aanleg van de bermen van de snelweg was dringend behoefte aan een grote hoeveelheid zand. Vanaf september 1968 werden 80ha Gaverweiden onteigend en werd zo’n 4 miljoen m³ zand weggezogen. Eind 1970 was het grootste gedeelte van het oorspronkelijke landschap verdwenen, in de plaats lag een waterplas van 62 ha: het huidige recreatiedomein De Gavers.
Naast de onteigeningen en dorpen die eind jaren zestig van de vorige eeuw door het tracé van de nieuwe snelweg door tweeën werden gesneden, heeft de E17 ook veel welvaart gebracht. De industriële ontwikkeling van Zuid-West-Vlaanderen maar ook andere regio’s langs de snelweg zou zonder de E17 moeilijker geweest zijn.
Open Monumentendag Villa Gaverzicht
Zondag 10 september 2023 van 10 tot 18 u. wordt Villa Gaverzicht, Churchilllaan 16, opengesteld naar aanleiding van Open Monumentendag. Het was de oorspronkelijke privéwoning en het visitekaartje van de Waregemse architect Gentiel Van Eeckhoutte, waarvan nog een twintigtal modernistische of art-deco-gebouwen in Waregem staan. Het stadsarchief zorgt voor een spelletje, een vleugje muziek, maar voor het bezoek moet je een plaatsje reserveren, in de tuin is iedereen welkom! archief@waregem.be of bel naar 056/62 13 14. Zondagvoormiddag bieden de stadsgidsen nog een wandeling met gidsbeurt aan met start om 9.30 u. achterkant station en einde aan Villa Gaverzicht. Inschrijven kato kato.declercq@waregem.be
Gentiel Van Eeckhoutte (Waregem 2 mei 1906 – 11 aug 1963) studeerde af in 1929 aan Sint Lucas Gent, waar veel nadruk is gelegd op het artistieke aspect van de huizenbouw. Hij ontwierp vooral villa’s en burgerwoningen voor welgestelde Waregemnaars. Zijn bouwplannen waren gedurfd voor het toen nog landelijke Waregem. Het gaat vooral om art deco elementen. Zijn plannen uit de jaren 1930-40 tonen invloeden van de internationale ‘modernistische stijl’ en de ‘pakketbootstijl’. De plannen zijn van zeer hoge kwaliteit en minutieus getekend. De woningen van onze Waregemse ‘Le Corbusier’ zijn nog te bewonderen langs de Churchilllaan, de Boulezlaan, O.Verschuerestraat, de Westerlaan en de F. Rooseveltlaan.
Zijn bekendste bouwwerk is de in 1937-1939 gebouwde eigen woning: Villa Gaverzicht. De ideeën van Le Corbusier (1887-1965) vormen de leidraad. Van Eeckhoutte integreert onder meer een daktuin en gelooft in het ‘plan libre’, de ‘vrije plattegrond’, hoofdzakelijk dank zij het gebruik van beton. Ook de ‘fenêtres-en-longeur’ (registervensters) zijn herkenbaar en het typisch kleurenpallet van Le Corbusier (oker- en aardekleuren). In 1939 was de woning afgewerkt en Gentiel heeft ze enkele jaren bewoond met zijn vader en beide zussen. De woning werd tot in detail afgewerkt met luxueuze voorzieningen zoals centrale verwarming en een badkamer. Hopelijk brengt Waregem ooit hulde aan deze durver en ‘dwarsligger’ door bv. toewijzen van een straatnaam. (info De Statievrienden, Honderd Waregemse Spoortrekkers, blz. 199)
Waregem Koerse
Waregem koerse is ontstaan uit de in 1827 opgerichte St Mauritius Ruitersvereniging van Felix De Ruyck die aan de lokale kermis een straatrace wilde koppelen. De eerste koerse werd gehouden in 1847, toen nog op kermismaandag in de buurt van het station. Vanaf 1849 worden deze gehouden op de dinsdag na de laatste zondag van augustus. In 1854 vond voor het eerst een hindernisren (steeple) plaats. De kranten gewaagden toen al van 20.000 toeschouwers. Er was wel een ernstig incident toen een deel van de tribune het begaf.
In 1854 aanvaardde Filips van België, tweede zoon van koning Leopold I en vader van koning Albert I, het ere-voorzitterschap. Hierdoor was deze aanwezig op de koersen vanaf 1856 en gaf dit aan het geheel een extra stimulans en enige stand.
In 1855 krijgt Felix De Ruyck de toelating om op de toenmalige weilanden van barones de Kerkhove de Denterghem, gravin Vilain XIII, Waregem Koerse te organiseren, een steeple chase met sprong over de Gaverbeek. Later kregen ze toestemming om op deze weilanden naast het Kasteel van Potegem een hippodroom te bouwen. De hippodroom werd voor het eerst in gebruik genomen in 1858.
In 1876 werd door de veearts en burgemeester Jean Bouckaert de drafrennen losgekoppeld van de galoprennen en veranderde de St Mauritius ruitervereniging in een drafvereniging. Later zou deze uitgroeien tot de Koninklijke Waregemse Koersevereniging.
Foto van Waregem Koerse op 28 augustus 1923, nu 100 jaar geleden.
100 j Sociale Woningbouw in Waregem
Op 8 juli 1922, nu een volle eeuw geleden, werd de Samenwerkende Maatschappij voor het bouwen van Goedkope Woningen – Helpt Elkander - te Waregem opgericht. De vergunning voor het eerste bouwproject, de ‘Veertig Huizen’ in de huidige Jozef Duthoystraat, werd afgeleverd in september 1922. Oorspronkelijk beperkten de bouwactiviteiten zich uitsluitend tot de gemeente Waregem. Tussen 1923 en 1936 werden er 124 woningen opgericht en verhuurd. Zie e-waregem (seniorennet.be)
In de loop der jaren is dit beperkt aanbod, door het aansluiten van andere gemeenten, uitgegroeid tot een aanzienlijk patrimonium met 1323 huurwoningen (toestand op 31/08/2018). Het patrimonium strekte zich vorig jaar uit over 10 steden en (deel-) gemeenten: Waregem, Sint-Eloois- Vijve, Sint-Baafs-Vijve, Wielsbeke, Dentergem, Oeselgem, Aarsele, Kanegem, Egem en Koolskamp.
In navolging van een beslissing van de Vlaamse regering mag per stad of gemeente er maar één maatschappij zijn die sociale woningen bouwt, verhuurt en verkoopt. Vandaar met de nieuwe maatschappij Vivus een gedwongen fusie met Mijn Huis uit Harelbeke, dat ook Desselgem en Beveren-Leie bediende. De nieuwe woonmaatschappij zal werkzaam zijn in acht gemeenten: Anzegem, Deerlijk, Dentergem, Harelbeke, Lendelede, Oostrozebeke, Waregem en Wielsbeke. CVBA Mijn Huis werd opgericht in 1926 en in 1949 sloten ook Deerlijk, Desselgem, Beveren-Leie en Ooigem aan.
Tastbare relicten van een ontploffing in Waregem…
Een kogel en enkele koperen metaalresten zijn de lugubere relicten van een triest ongeval, terug te vinden in een dossier van de correctionele rechtbank van Kortrijk, bewaard in het Rijksarchief Kortrijk (www.arch.be/kortrijk).
Op een septemberochtend in 1942 hadden enkele arbeiders de opdracht gekregen om koper te sorteren in een voddenmagazijn in Waregem. Het magazijn diende als opslagplaats en oude metalen werden er af- en aangevoerd. Maar er lagen ook kogels van machinegeweren en hulzen van obussen, wellicht uit de Eerste Wereldoorlog. Bij het stapelen van deze munitie liep het mis. Een ontploffing deed het magazijn op zijn grondvesten daveren. De rijkswachtbrigade en de Feldgendarmerie troffen tussen het puin een zwaargekwetste en een overledene.
De wetsdokter besloot zijn verslag met deze woorden: “Het moet eene groote ontploffing zijn geweest, gezien de groote verminkingen die zij heeft teweeggebracht.” Uit de borstkas van het slachtoffer haalde de dokter verschillende stukjes metaal en een intacte kogel. Ze werden grondig ontsmet en aan het autopsierapport toegevoegd.
Het onderzoek leidde niet tot een vonnis en er werd geen schuldige aangeduid. Het verhaal kan vandaag tot in detail worden gereconstrueerd aan de hand van het bewaarde onderzoeksdossier in het Rijksarchief Kortrijk.
➡ Ontdek in de online zoekomgeving het archievenoverzicht van de archieven van de rechtbank van Eerste Aanleg van Kortrijk: https://search.arch.be/.../index/index/zoekterm/Rechtbank van Eerste Aanleg van Kortrijk
75 Jaar KFV
Op 25 juli 1948 had in Waregem de eerste Frans-Vlaamse Begroetingsdag plaats, die overwegend literair en artistiek was opgevat. Onder de sprekers vermelden we Prof. Dr. Vital Celen en Prof. Dr. Pierre Berteloot. Antoon Vander Plaetse droeg voor uit het werk van de eveneens aanwezige Stijn Streuvels. De ontmoetingsdag met Frans-Vlamingen ging uit van het Kunstverbond. Er was ook het initiatief van E.P.A van den Daele, hoofdredacteur van Nieuwe Stemmen, om samen met de begroetingsdag een bijeenkomst van jonge katholieke kunstenaars te beleggen.
Het was de intentie de betrekkingen tussen Belgisch-Vlaanderen, Frans-Vlaanderen en Nederland te versterken en daardoor het behoud en de ontwaking van een Nederlands cultuurbewustzijn in Frans-Vlaanderen in de hand te werken. In de anti-Vlaamse sfeer uit die dagen was het een gewaagd initiatief. Toen Streuvels er over hoorde besloot hij dadelijk het met zijn gezag te ondersteunen. Hij woonde die eerste ontmoetingsdag tot het einde bij, kwam ook later nog naar een Frans-Vlaamse Cultuurdag, aanvaardde in het beschermcomité te treden van Ons Erfdeel en bleef de actie van het Comité voor Frans-Vlaanderen volgen.
In Waregem bestond reeds voor de oorlog een Kunstverbond, dat de oorlogsjaren overleefde. Op initiatief van voorzitter Leon Coppens breidde het verbond na de oorlog uit met o.m. een letterkundige afdeling, waarvan André Demedts voorzitter en Luc Verbeke secretaris werden.
Het begroetingsdag groeide uit tot een hele onderneming, waarvoor een Komitee van de Frans-Vlaamse Kultuurdag noodzakelijk bleek en na een verdere verruiming omgedoopt werd tot Komitee voor Frans-Vlaanderen (KFV). De zetel en de jaarlijkse cultuurdag is te Waregem gebleven, maar de activiteiten verspreidden zich over grotere delen van het Nederlandse taalgebied. Wegens de werking voor Frans-Vlaanderen werd Waregem symbolisch wel eens de ‘hoofdstad van Frans-Vlaanderen’ genoemd.
80 jaar Chiro Waregem Centrum
Deze vakantie trekken zeker weer duizend chiromeisjes en -jongens op bivak. En ook de scouts van V.V.K.S. St. Hubertus, de KSA , KLJ, Akabe Funk en Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubescherming trekken op kamp. Waregem telt niet minder dan 6 chiro-afdelingen, telkens nog eens verdeeld voor jongens en meisjes. We hebben Beregoed in OC Gaverke, Regenboog en Klimop in het Jeugdcentrum, Vita en Freedom in OC Nieuwenhove, Oetsjiekoetsjie in Sint-Eloois-Vijve, Horizon in Desselgem en Leieland in Beveren-Leie. Alleen al Chiro Waregem-centrum trekt deze maand met 337 naar Sint-Truiden: 179 meisjes en 158 jongens.
De chiro in Waregem-Centrum bestaat dit jaar al 80 jaar. Het bestaan van onze Chiro danken we aan een studiemeester uit het college, namelijk E.H. Roger Debusschere. Deze vond in volle oorlogstijd Magloire Loquet bereid om activiteiten voor jongens te organiseren. We schrijven 1943. Het eerste werkjaar is dus 1943-44. Door hun inzet vonden ze nog enkele Waregemnaren bereid om mee te werken en door huis aan huis werving slaagden ze erin om met een 60-tal kinderen te starten. Met zelf ontworpen uniformen marcheerden ze door de Waregemse straten en namen deel aan talrijke manifestaties.
Een eerste kamp in 1945 werd in Waregem zelf georganiseerd: men sliep in het Heilig-Hartcollege, eten deed men in de Vakschool en het Kasteel en het park van de Karmel was het speelterrein. Prijs voor dit alles: 15 frank en 6 broodzegels per lid. Een belangrijke pionier was oud-leider André Coucke (1946-1953), die aan de basis ligt van het verbond West-Vlaanderen. Een tijdlang was zijn huis zelfs het verbondssecretariaat. West-Vlaanderen was eerst zinnens een eigen koers te varen, maar door toedoen van André sloten reeds in 1950 een dertigtal groepen aan bij Antwerpen. Door de inzet van velen bleef onze Chiro bestaan.
Aardbeving op 11 juni 1938
Wie herinnert zich in Waregem nog de aardbeving van 11 juni 1938? Ongetwijfeld was er ook hier schade, maar we hebben daarover nog geen concrete gegevens of getuigenissen. Waregem bevindt zich in de hoogste impactzone 7, wat betekent dat de schade aanzienlijk was. Wie vertelt meer?
De aardschok wordt vermeld als Aardbeving van Zulzeke (kleinste deelgemeente van Kluisbergen aan grens met Ronse).
Epicentrum 50° 44′ NB, 3° 37′ OL
De aardbeving bij Zulzeke op zaterdag 11 juni 1938 om 11.57 uur was de sterkste aardbeving die in de 20e eeuw op Belgisch grondgebied is waargenomen, en na de aardbeving in Verviers in 1692 op een na sterkste ooit.
De aardbeving had een sterkte van 5,6 op de Schaal van Richter en een maximale intensiteit van VII op de 12-delige Schaal van Mercalli. Er volgden zes naschokken met hetzelfde hypocentrum, waarvan er twee met een sterkte van meer dan 4 op de Richterschaal. De aardbeving hield verband met het Londen-Brabantmassief, een tektonische structuur die het grootste deel van Vlaanderen omvat.
De aardbeving veroorzaakte veel schade in Vlaanderen en werd ook gevoeld in de ons omringende regio’s tot in Noord-Nederland, het zuidoosten van Engeland, het westen van Duitsland en in Luxemburg. In geheel België was er sprake van scheuren in muren en vernielde schoorstenen. Over het hele land werden meer dan 17.500 omgevallen schoorstenen geteld. Er werd schade gemeld aan kerken, kruisen of kapellen in Gijzegem, Kuurne, Munkzwalm, Rollegem, Wannegem-Lede, …Er vielen ten minste twee doden: in Kruishoutem werd een werkman verpletterd onder een omgevallen muur en in Sint-Amandsberg kwam een man met een handkar om het leven.
(Info jaarboek Hultheim 2021 bijdrage Edwin De Borggraeve)
Toponymische kaart van Waregem
De toponiemen en middeleeuwse heerlijkheden, aangeduid op kaart van centrumgemeente Waregem. Om beter wegwijs in te geraken in de locatie zijn deze vermeldingen aangeduid op hedendaagse kaart met spoorweg, expressweg en E17. Kaart is getekend door Etienne Ducatteeuw.
Kapelletjes in Waregem
Meimaand is traditioneel de maand om aandacht te hebben voor de vele kapelletjes langs onze wegen. Het lopend project www.kapelletjes.be heeft op grondgebied Waregem al 75 kapelletjes geregistreerd. Een oudere inventaris van http://kapelletjesinvlaanderen.be/html/waregem.html van Dries Clauwaert en Marieke Van Heukelom biedt 92 Waregemse kapellen.
KADOC en PARCUM een nieuw platform gemaakt waar je kapelletjes kan inventariseren en inspiratie kan vinden om tradities rond kapelletjes te behouden. Tijd dat we de rijke kennis aan gebruiken, tradities en verhalen verzamelen. Tijd dat we bestaande initiatieven in de kijker zetten en nieuwe initiatiefnemers inspireren. Het borgen van levende tradities, of het organiseren van extra activiteiten rond kapelletjes, biedt kansen om heel lokaal te werken aan sociale cohesie, welzijn en zingeving. Dat is wat PARCUM doet, samen met vele partners, binnen het project Kapelletjes in Vlaanderen.
