Waregem
Historische foto's gevel Meersstraat
Fotograaf Piet Eggermont en buurman Jo Dufaux doen momenteel de geschiedenis herleven met authentieke foto’s langs de Meersstraat aan de achtergevel van oudste huis in Stormestraat. Er is erg veel veranderd. Het Pand en de parking werden vernieuwd, maar ook de geschiedenis verdient een visuele weergave. Met de aankomende braderie zal er veel volk passeren. We horen nu al oudere voorbijgangers herinneringen bovenhalen.
Piet en Jo zijn daar als buurjongens opgegroeid. Ze speelden samen in de bossen achter hun huizen waar nadien Het Pand gerealiseerd werd. Ze kunnen vertellen over ‘Vaders Woud’, een atelier in het bos waar de lokale kunstkring Sint-Lucas ontstond. De opa van Piet, Ruben Eggermont, maakte daar deel van uit. Mijn grootvader begon hier bijna een eeuw geleden in 1925 als fotograaf. Het oudste nog bestaande huis in de centrumstraat is dat van oud-landmeter Jo Dufaux. Zijn betovergrootvader startte er in 1817 een notarispraktijk.
Later zullen de buren nog een QR-code bevestigen zodat iedereen de verhalen achter de foto’s kan ontdekken. Men kan deze beelden ook integreren in een wandel- of zoektocht, of in een quiz. Piet Eggermont post op Facebook regelmatig oude foto’s in de groep Waregem in foto en film, vroeger en nu | Facebook
60 jaar Petanqueclub De Bevers
Zondag 17 september viert petanqueclub KPC De Bevers uit Waregem haar 60-jarig bestaan en het is hiermee de op één na oudste petanqueclub van Vlaanderen. De naam De Bevers komt van Bevere bij Oudenaarde waar de doopvont stond van de club in 1963 en in 2013 mochten ze zich koninklijk noemen, vandaar de toevoeging van de K. KPC De Bevers telt ongeveer 90 leden en speelt competitie op donderdag, zaterdag en zondag. De Waregemse Petanqueclub is één van de weinige clubs in Vlaanderen die over een damesploeg beschikt en die op Vlaams niveau speelt.
De benaming De Bevers is nog een overblijfsel van hun roots, die in Bevere bij Oudenaarde liggen. Daar werd de club opgericht in 1963. Het waren pioniers, want van petanque spelen in clubverband was toen bij ons nog geen sprake. Na enkele lokaalverhuizingen in Bevere vond de club in 1968 een stabiele thuis bij Godfried Dinneweth in Kruishoutem. Begin de jaren '80 kwamen de eerste Waregemnaars zich bij de club voegen. Daardoor begon men in Waregem rond te kijken om zich daar te vestigen. In 1985 verhuisde men naar Café Beiaard op de Markt in Waregem ('t Kelderke). Ideaal was dat echter niet en met medewerking van de gemeente mocht de club zich vestigen onder 't Pand.
In 1993 wilde de gemeente de ruimte onder 't Pand volledig benutten en werd aan De Bevers gevraagd of ze niet enkele meters wilden verhuizen naar de plaats waar ze nu nog altijd zijn gevestigd. Er werd met man en macht gewerkt aan het nieuwe lokaal, dat werd ingehuldigd op 30 september 1994 door Raf Decabooter, de toenmalige Schepen van sport, die De Boulodroom opende met de historische woorden: “ik had een droom, het werd een Boulodroom”.
De Bevers organiseren tornooien voor de beste spelers van Vlaanderen. Er wordt met 7 ploegen competitie gespeeld. Met de Beverladies beschikt KPC De Bevers als één van de weinige ploegen in Vlaanderen over een damesploeg. Maar De Bevers zijn meer dan een competitieclub. Op elke 2de zaterdag van de maand wordt een tornooi gespeeld waaraan iedereen mag deelnemen. Natuurlijk zijn er ook de traditionele nieuwjaarsreceptie, een clubsouper en wordt er ieder jaar een verrassingsreis georganiseerd.
40 jaar Vlaamse Kruis afdeling Waregem
Het Waregemse afdeling van het Vlaamse Kruis bestaat 40 jaar. Zondag 17 september kunt u hun stand bezoeken bij de opendeurdag van de nieuwe lokale brandweerkazerne in Sint-Eloois-Vijve. Hun eerstvolgende cursus start op 23 september 2023. De Waregemse afdeling investeert dit jaar met steun van de stad Waregem in de aankoop van een nieuwe ziekenwagen, 112 gekeurd.
Het begon allemaal met de Jongeren-informatiebeurs JOWI ’83 in het wijkcentrum Gaverke. Het Vlaamse Kruis was toen één van de zestig deelnemende verenigingen, die in groot-Waregem actief waren met en voor jongeren. Na de beurs kon de afdeling van start gaan met hun eerste succesrijke EHBO-cursus, die doorging in het Heilig Hartcollege. Hun eerste ziekenwagen kregen ze tijdelijk in bruikleen van een andere afdeling tot in 1985 een eigen ziekenwagen kon worden aangekocht. Het was de vorige dienstwagen ‘900’ van de stad Lokeren. Vanaf 1988 kon de snel groeiende VK-afdeling Waregem beschikken over twee volwaardige ziekenwagens die volop in gebruik waren voor zowel de diensten als het snel opkomende ziekenvervoer (in die tijd ook nog dringend vervoer).
Het voortdurend streven naar kwalitatieve hulpverlening door de opeenvolgende generaties van leden maakt dat Het Vlaamse Kruis vzw in de regio Waregem en omliggende gekend staat om zijn sterke dienstverlening, zowel op preventieve hulpverlening, ziekenvervoer tot hun gekende EHBO cursussen. Het aantal ritten ziekenvervoer steeg de laatste jaren enorm. De strengere wetgeving leidde naar een schaalvergroting en samenwerking met afdeling Ieper. De uitdaging was om tegelijk onze lokale verankering in Waregem te behouden én te versterken en de sterke groei op te vangen. De coronajaren waren een moeilijke periode. Alle activiteit lag een langere tijd stil, alleen het ziekenvervoer kon op beperkte basis verder functioneren. Mede dank zij onze succesvolle EHBO cursussen kan de afdeling rekenen op een instroom van nieuwe en actieve leden.
50 jaar E3 / E17
De snelweg E17 bestaat dit jaar 50 jaar en dat wordt gevierd. Momenteel loopt in Howest The Square in Kortrijk nog tot 8 oktober de gratis tentoonstelling 'De koers van de snelweg' over de geschiedenis ervan. Daar krijg je als bezoeker een unieke blik op de impact die de snelweg heeft (gehad) op de ontwikkeling van de regio. Dat gebeurt aan de hand van historisch beeld- en kaartmateriaal. Op donderdag 28 september om 17.30 u. komt het zgn E17-CAFÉ naar TVH Waregem. Inschrijven is verplicht op Zuidwest | E17-café in TVH - exclusieve première! en kan tot en met 22 september.
Het tracé van de E17 was eigenlijk al vastgelegd in de jaren 50 maar het duurde tot halverwege de jaren 60 vooraleer er effectief gebouwd werd. De golden sixties waren een tijd van vooruitgang en grootschalige openbare werken. En zo werd in 1963 de intercommunale E3 van Kortrijk tot Antwerpen in het leven geroepen, met de Belgische staat als hoofdaandeelhouder en de steden Turnhout, Antwerpen, Gent en Kortrijk als medeaandeelhouders. De werken in Kortrijk gingen drie jaar later van start in 1966. In 1970 was het vak tussen de Franse grens en Harelbeke al open. De E3 werd in 1973 over het ganse traject officieel geopend.
Ter hoogte van Deerlijk-Waregem was een ophoging noodzakelijk. Voor de aanleg van de bermen van de snelweg was dringend behoefte aan een grote hoeveelheid zand. Vanaf september 1968 werden 80ha Gaverweiden onteigend en werd zo’n 4 miljoen m³ zand weggezogen. Eind 1970 was het grootste gedeelte van het oorspronkelijke landschap verdwenen, in de plaats lag een waterplas van 62 ha: het huidige recreatiedomein De Gavers.
Naast de onteigeningen en dorpen die eind jaren zestig van de vorige eeuw door het tracé van de nieuwe snelweg door tweeën werden gesneden, heeft de E17 ook veel welvaart gebracht. De industriële ontwikkeling van Zuid-West-Vlaanderen maar ook andere regio’s langs de snelweg zou zonder de E17 moeilijker geweest zijn.
Open Monumentendag Villa Gaverzicht
Zondag 10 september 2023 van 10 tot 18 u. wordt Villa Gaverzicht, Churchilllaan 16, opengesteld naar aanleiding van Open Monumentendag. Het was de oorspronkelijke privéwoning en het visitekaartje van de Waregemse architect Gentiel Van Eeckhoutte, waarvan nog een twintigtal modernistische of art-deco-gebouwen in Waregem staan. Het stadsarchief zorgt voor een spelletje, een vleugje muziek, maar voor het bezoek moet je een plaatsje reserveren, in de tuin is iedereen welkom! archief@waregem.be of bel naar 056/62 13 14. Zondagvoormiddag bieden de stadsgidsen nog een wandeling met gidsbeurt aan met start om 9.30 u. achterkant station en einde aan Villa Gaverzicht. Inschrijven kato kato.declercq@waregem.be
Gentiel Van Eeckhoutte (Waregem 2 mei 1906 – 11 aug 1963) studeerde af in 1929 aan Sint Lucas Gent, waar veel nadruk is gelegd op het artistieke aspect van de huizenbouw. Hij ontwierp vooral villa’s en burgerwoningen voor welgestelde Waregemnaars. Zijn bouwplannen waren gedurfd voor het toen nog landelijke Waregem. Het gaat vooral om art deco elementen. Zijn plannen uit de jaren 1930-40 tonen invloeden van de internationale ‘modernistische stijl’ en de ‘pakketbootstijl’. De plannen zijn van zeer hoge kwaliteit en minutieus getekend. De woningen van onze Waregemse ‘Le Corbusier’ zijn nog te bewonderen langs de Churchilllaan, de Boulezlaan, O.Verschuerestraat, de Westerlaan en de F. Rooseveltlaan.
Zijn bekendste bouwwerk is de in 1937-1939 gebouwde eigen woning: Villa Gaverzicht. De ideeën van Le Corbusier (1887-1965) vormen de leidraad. Van Eeckhoutte integreert onder meer een daktuin en gelooft in het ‘plan libre’, de ‘vrije plattegrond’, hoofdzakelijk dank zij het gebruik van beton. Ook de ‘fenêtres-en-longeur’ (registervensters) zijn herkenbaar en het typisch kleurenpallet van Le Corbusier (oker- en aardekleuren). In 1939 was de woning afgewerkt en Gentiel heeft ze enkele jaren bewoond met zijn vader en beide zussen. De woning werd tot in detail afgewerkt met luxueuze voorzieningen zoals centrale verwarming en een badkamer. Hopelijk brengt Waregem ooit hulde aan deze durver en ‘dwarsligger’ door bv. toewijzen van een straatnaam. (info De Statievrienden, Honderd Waregemse Spoortrekkers, blz. 199)
Waregem Koerse
Waregem koerse is ontstaan uit de in 1827 opgerichte St Mauritius Ruitersvereniging van Felix De Ruyck die aan de lokale kermis een straatrace wilde koppelen. De eerste koerse werd gehouden in 1847, toen nog op kermismaandag in de buurt van het station. Vanaf 1849 worden deze gehouden op de dinsdag na de laatste zondag van augustus. In 1854 vond voor het eerst een hindernisren (steeple) plaats. De kranten gewaagden toen al van 20.000 toeschouwers. Er was wel een ernstig incident toen een deel van de tribune het begaf.
In 1854 aanvaardde Filips van België, tweede zoon van koning Leopold I en vader van koning Albert I, het ere-voorzitterschap. Hierdoor was deze aanwezig op de koersen vanaf 1856 en gaf dit aan het geheel een extra stimulans en enige stand.
In 1855 krijgt Felix De Ruyck de toelating om op de toenmalige weilanden van barones de Kerkhove de Denterghem, gravin Vilain XIII, Waregem Koerse te organiseren, een steeple chase met sprong over de Gaverbeek. Later kregen ze toestemming om op deze weilanden naast het Kasteel van Potegem een hippodroom te bouwen. De hippodroom werd voor het eerst in gebruik genomen in 1858.
In 1876 werd door de veearts en burgemeester Jean Bouckaert de drafrennen losgekoppeld van de galoprennen en veranderde de St Mauritius ruitervereniging in een drafvereniging. Later zou deze uitgroeien tot de Koninklijke Waregemse Koersevereniging.
Foto van Waregem Koerse op 28 augustus 1923, nu 100 jaar geleden.
100 j Sociale Woningbouw in Waregem
Op 8 juli 1922, nu een volle eeuw geleden, werd de Samenwerkende Maatschappij voor het bouwen van Goedkope Woningen – Helpt Elkander - te Waregem opgericht. De vergunning voor het eerste bouwproject, de ‘Veertig Huizen’ in de huidige Jozef Duthoystraat, werd afgeleverd in september 1922. Oorspronkelijk beperkten de bouwactiviteiten zich uitsluitend tot de gemeente Waregem. Tussen 1923 en 1936 werden er 124 woningen opgericht en verhuurd. Zie e-waregem (seniorennet.be)
In de loop der jaren is dit beperkt aanbod, door het aansluiten van andere gemeenten, uitgegroeid tot een aanzienlijk patrimonium met 1323 huurwoningen (toestand op 31/08/2018). Het patrimonium strekte zich vorig jaar uit over 10 steden en (deel-) gemeenten: Waregem, Sint-Eloois- Vijve, Sint-Baafs-Vijve, Wielsbeke, Dentergem, Oeselgem, Aarsele, Kanegem, Egem en Koolskamp.
In navolging van een beslissing van de Vlaamse regering mag per stad of gemeente er maar één maatschappij zijn die sociale woningen bouwt, verhuurt en verkoopt. Vandaar met de nieuwe maatschappij Vivus een gedwongen fusie met Mijn Huis uit Harelbeke, dat ook Desselgem en Beveren-Leie bediende. De nieuwe woonmaatschappij zal werkzaam zijn in acht gemeenten: Anzegem, Deerlijk, Dentergem, Harelbeke, Lendelede, Oostrozebeke, Waregem en Wielsbeke. CVBA Mijn Huis werd opgericht in 1926 en in 1949 sloten ook Deerlijk, Desselgem, Beveren-Leie en Ooigem aan.
Tastbare relicten van een ontploffing in Waregem…
Een kogel en enkele koperen metaalresten zijn de lugubere relicten van een triest ongeval, terug te vinden in een dossier van de correctionele rechtbank van Kortrijk, bewaard in het Rijksarchief Kortrijk (www.arch.be/kortrijk).
Op een septemberochtend in 1942 hadden enkele arbeiders de opdracht gekregen om koper te sorteren in een voddenmagazijn in Waregem. Het magazijn diende als opslagplaats en oude metalen werden er af- en aangevoerd. Maar er lagen ook kogels van machinegeweren en hulzen van obussen, wellicht uit de Eerste Wereldoorlog. Bij het stapelen van deze munitie liep het mis. Een ontploffing deed het magazijn op zijn grondvesten daveren. De rijkswachtbrigade en de Feldgendarmerie troffen tussen het puin een zwaargekwetste en een overledene.
De wetsdokter besloot zijn verslag met deze woorden: “Het moet eene groote ontploffing zijn geweest, gezien de groote verminkingen die zij heeft teweeggebracht.” Uit de borstkas van het slachtoffer haalde de dokter verschillende stukjes metaal en een intacte kogel. Ze werden grondig ontsmet en aan het autopsierapport toegevoegd.
Het onderzoek leidde niet tot een vonnis en er werd geen schuldige aangeduid. Het verhaal kan vandaag tot in detail worden gereconstrueerd aan de hand van het bewaarde onderzoeksdossier in het Rijksarchief Kortrijk.
âž¡ Ontdek in de online zoekomgeving het archievenoverzicht van de archieven van de rechtbank van Eerste Aanleg van Kortrijk: https://search.arch.be/.../index/index/zoekterm/Rechtbank van Eerste Aanleg van Kortrijk
75 Jaar KFV
Op 25 juli 1948 had in Waregem de eerste Frans-Vlaamse Begroetingsdag plaats, die overwegend literair en artistiek was opgevat. Onder de sprekers vermelden we Prof. Dr. Vital Celen en Prof. Dr. Pierre Berteloot. Antoon Vander Plaetse droeg voor uit het werk van de eveneens aanwezige Stijn Streuvels. De ontmoetingsdag met Frans-Vlamingen ging uit van het Kunstverbond. Er was ook het initiatief van E.P.A van den Daele, hoofdredacteur van Nieuwe Stemmen, om samen met de begroetingsdag een bijeenkomst van jonge katholieke kunstenaars te beleggen.
Het was de intentie de betrekkingen tussen Belgisch-Vlaanderen, Frans-Vlaanderen en Nederland te versterken en daardoor het behoud en de ontwaking van een Nederlands cultuurbewustzijn in Frans-Vlaanderen in de hand te werken. In de anti-Vlaamse sfeer uit die dagen was het een gewaagd initiatief. Toen Streuvels er over hoorde besloot hij dadelijk het met zijn gezag te ondersteunen. Hij woonde die eerste ontmoetingsdag tot het einde bij, kwam ook later nog naar een Frans-Vlaamse Cultuurdag, aanvaardde in het beschermcomité te treden van Ons Erfdeel en bleef de actie van het Comité voor Frans-Vlaanderen volgen.
In Waregem bestond reeds voor de oorlog een Kunstverbond, dat de oorlogsjaren overleefde. Op initiatief van voorzitter Leon Coppens breidde het verbond na de oorlog uit met o.m. een letterkundige afdeling, waarvan André Demedts voorzitter en Luc Verbeke secretaris werden.
Het begroetingsdag groeide uit tot een hele onderneming, waarvoor een Komitee van de Frans-Vlaamse Kultuurdag noodzakelijk bleek en na een verdere verruiming omgedoopt werd tot Komitee voor Frans-Vlaanderen (KFV). De zetel en de jaarlijkse cultuurdag is te Waregem gebleven, maar de activiteiten verspreidden zich over grotere delen van het Nederlandse taalgebied. Wegens de werking voor Frans-Vlaanderen werd Waregem symbolisch wel eens de ‘hoofdstad van Frans-Vlaanderen’ genoemd.
80 jaar Chiro Waregem Centrum
Deze vakantie trekken zeker weer duizend chiromeisjes en -jongens op bivak. En ook de scouts van V.V.K.S. St. Hubertus, de KSA , KLJ, Akabe Funk en Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubescherming trekken op kamp. Waregem telt niet minder dan 6 chiro-afdelingen, telkens nog eens verdeeld voor jongens en meisjes. We hebben Beregoed in OC Gaverke, Regenboog en Klimop in het Jeugdcentrum, Vita en Freedom in OC Nieuwenhove, Oetsjiekoetsjie in Sint-Eloois-Vijve, Horizon in Desselgem en Leieland in Beveren-Leie. Alleen al Chiro Waregem-centrum trekt deze maand met 337 naar Sint-Truiden: 179 meisjes en 158 jongens.
De chiro in Waregem-Centrum bestaat dit jaar al 80 jaar. Het bestaan van onze Chiro danken we aan een studiemeester uit het college, namelijk E.H. Roger Debusschere. Deze vond in volle oorlogstijd Magloire Loquet bereid om activiteiten voor jongens te organiseren. We schrijven 1943. Het eerste werkjaar is dus 1943-44. Door hun inzet vonden ze nog enkele Waregemnaren bereid om mee te werken en door huis aan huis werving slaagden ze erin om met een 60-tal kinderen te starten. Met zelf ontworpen uniformen marcheerden ze door de Waregemse straten en namen deel aan talrijke manifestaties.
Een eerste kamp in 1945 werd in Waregem zelf georganiseerd: men sliep in het Heilig-Hartcollege, eten deed men in de Vakschool en het Kasteel en het park van de Karmel was het speelterrein. Prijs voor dit alles: 15 frank en 6 broodzegels per lid. Een belangrijke pionier was oud-leider André Coucke (1946-1953), die aan de basis ligt van het verbond West-Vlaanderen. Een tijdlang was zijn huis zelfs het verbondssecretariaat. West-Vlaanderen was eerst zinnens een eigen koers te varen, maar door toedoen van André sloten reeds in 1950 een dertigtal groepen aan bij Antwerpen. Door de inzet van velen bleef onze Chiro bestaan.
Aardbeving op 11 juni 1938
Wie herinnert zich in Waregem nog de aardbeving van 11 juni 1938? Ongetwijfeld was er ook hier schade, maar we hebben daarover nog geen concrete gegevens of getuigenissen. Waregem bevindt zich in de hoogste impactzone 7, wat betekent dat de schade aanzienlijk was. Wie vertelt meer?
De aardschok wordt vermeld als Aardbeving van Zulzeke (kleinste deelgemeente van Kluisbergen aan grens met Ronse).
Epicentrum 50° 44′ NB, 3° 37′ OL
De aardbeving bij Zulzeke op zaterdag 11 juni 1938 om 11.57 uur was de sterkste aardbeving die in de 20e eeuw op Belgisch grondgebied is waargenomen, en na de aardbeving in Verviers in 1692 op een na sterkste ooit.
De aardbeving had een sterkte van 5,6 op de Schaal van Richter en een maximale intensiteit van VII op de 12-delige Schaal van Mercalli. Er volgden zes naschokken met hetzelfde hypocentrum, waarvan er twee met een sterkte van meer dan 4 op de Richterschaal. De aardbeving hield verband met het Londen-Brabantmassief, een tektonische structuur die het grootste deel van Vlaanderen omvat.
De aardbeving veroorzaakte veel schade in Vlaanderen en werd ook gevoeld in de ons omringende regio’s tot in Noord-Nederland, het zuidoosten van Engeland, het westen van Duitsland en in Luxemburg. In geheel België was er sprake van scheuren in muren en vernielde schoorstenen. Over het hele land werden meer dan 17.500 omgevallen schoorstenen geteld. Er werd schade gemeld aan kerken, kruisen of kapellen in Gijzegem, Kuurne, Munkzwalm, Rollegem, Wannegem-Lede, …Er vielen ten minste twee doden: in Kruishoutem werd een werkman verpletterd onder een omgevallen muur en in Sint-Amandsberg kwam een man met een handkar om het leven.
(Info jaarboek Hultheim 2021 bijdrage Edwin De Borggraeve)
Toponymische kaart van Waregem
De toponiemen en middeleeuwse heerlijkheden, aangeduid op kaart van centrumgemeente Waregem. Om beter wegwijs in te geraken in de locatie zijn deze vermeldingen aangeduid op hedendaagse kaart met spoorweg, expressweg en E17. Kaart is getekend door Etienne Ducatteeuw.
Kapelletjes in Waregem
Meimaand is traditioneel de maand om aandacht te hebben voor de vele kapelletjes langs onze wegen. Het lopend project www.kapelletjes.be heeft op grondgebied Waregem al 75 kapelletjes geregistreerd. Een oudere inventaris van http://kapelletjesinvlaanderen.be/html/waregem.html van Dries Clauwaert en Marieke Van Heukelom biedt 92 Waregemse kapellen.
KADOC en PARCUM een nieuw platform gemaakt waar je kapelletjes kan inventariseren en inspiratie kan vinden om tradities rond kapelletjes te behouden. Tijd dat we de rijke kennis aan gebruiken, tradities en verhalen verzamelen. Tijd dat we bestaande initiatieven in de kijker zetten en nieuwe initiatiefnemers inspireren. Het borgen van levende tradities, of het organiseren van extra activiteiten rond kapelletjes, biedt kansen om heel lokaal te werken aan sociale cohesie, welzijn en zingeving. Dat is wat PARCUM doet, samen met vele partners, binnen het project Kapelletjes in Vlaanderen.
Maand van Napoleon in Waregem
Deze maand kunt u zich in Waregem op twee manieren onderdompelen in de figuur van Napoleon Bonaparte. Johan Op de Beeck schetst op donderdag 21 maart om 19.30 u. in Bibbox tijdens de lezing ‘Napoleon’ een genuanceerd portret van de belangrijkste Europese leider van de moderne tijd, de manager van de Verlichting, maar ook de medeverantwoordelijke voor veel oorlogsleed. Cinema Schakelbox presenteert op zaterdag 23 maart om 20 u. de film ‘Napoleon’ van Ridley Scott.
Napoleon Bonaparte (1769-1821) ontpopte zich als een van de grootste militaire en politieke strategen uit de moderne tijd. In 1804 werd hij keizer van Frankrijk en hij realiseerde maatschappelijke vernieuwingen die tot vandaag blijven nazinderen. Maar zijn steile opmars leidde ook tot reusachtige conflicten en langdurige oorlogen in Europa die een zware tol eisten.
Napoleon was een groot organisator, die een efficiënt bureaucratisch systeem opzette, waardoor er steeds meer centraal gereguleerd kon worden. Hij moderniseerde het bestuur en de rechtspraak. Ook voerde hij nieuwe maten (de meter) en gewichten (de kilogram) in. Bovendien werd er een burgerlijke stand geïntroduceerd, waardoor iedereen een familienaam moest aannemen. De reden was dat hij zo mensen gemakkelijker belasting zou kunnen laten betalen en beter dienstplicht af kon dwingen. De dienstplicht is trouwens ook door hem ingevoerd. Ook is het dankzij Napoleon dat we in bijna heel Europa rechts rijden. Hij bracht een einde aan het tijdperk van speciale voorrechten en privileges voor de geestelijken, adellijken en aristocraten. En dan is er natuurlijk nog de Code Napoleon of Code Civil, het Franse wetboek van de burgerlijke rechten.
Dwars door Vlaanderen
Dwars door Vlaanderen was ooit nog een tweedaagse wedstrijd onder de benaming ‘Dwars door België’. België werd vervangen door Vlaanderen in het kader van het project om in 2002 hier in Waregem terug het wereldkampioenschap te kunnen inrichten. 700 jaar na de Guldensporenslag zou ook Kortrijk betrokken worden als startplaats van de tijdrit. In dat vooruitzicht was Kortrijk ook een tijdlang startplaats voor de wielerklassieker Dwars door Vlaanderen.
De wortels van deze klassieker gaan terug tot vlak na de Tweede Wereldoorlog. In 1945 kwam Dwars door België op de kalender tussen Sint-Truiden en Waregem. De eerste winnaar was niemand minder dan Rik Van Steenbergen, op dat moment 21 jaar jong en helemaal aan het begin van zijn carrière. De jaren nadien werd de koers een tweedaagse: op dag één van Waregem naar Sint-Truiden, om de dag nadien de omgekeerde beweging te maken. Ook Genk, Ciney, Eisden en Spa kregen hun kans als aankomstplaats. In 1965 besloot de organisatie er opnieuw een eendagskoers van te maken met Waregem als start- en aankomstplaats, sindsdien is men voor de finish niet meer uit Waregem vertrokken. Sinds de eeuwwisseling heet de wedstrijd Dwars door Vlaanderen en wordt er gestart eerst in Kortrijk en nu in Roeselare.
Naast Rik Van Steenbergen, konden ook onder meer Briek Schotte (1953 en 1955), Walter Godefroot (1966 en 1968), Johan Museeuw (1993), Tom Boonen (2007) en Mathieu van der Poel (2019 en 2022) zegevieren. Eddy Merckx kwam in 1966 als eerste over de eindmeet, maar werd gedeclasseerd na incidentrijke spurt. Hij kwam nooit meer terug naar Waregem.
(foto Koers: Belgisch Kampioen Rik Van Steenbergen wint in 1945)
Willem Vermandere verbonden met Waregem
Willem Vermandere (°Lauwe 1940) volgde de Latijns-Griekse humaniora bij de paters oblaten in Waregem. Hij tekende zijn kladschriften vol ventjes en karikaturen van zijn leraren. Op feestjes van de jeugdbewegingen Chiro, KSA, ea. deed hij in de tweede helft van de jaren 50 zijn eerste ervaringen op met het gitaarspelen voor een publiek en begon na verloop van tijd melodietjes te componeren en gedichtjes op muziek te zetten. Hij benoemde later de oblatenschool “strenge internaat in die paters-kweekschool in Waregem.”
Hij studeerde godsdienstwetenschappen in Gent. Toen hij meende een religieuze roeping te hebben ontvangen, ging hij in het klooster bij de paters oblaten. Hoewel hij het klooster na vier jaar verliet, was deze periode door het dagelijkse gregoriaanse gezang en de vele negro-spirituals die hij toen zong, een belangrijke stap in zijn muzikale carrière. In Gijzegem had hij ook zijn eerste muziekgroepje met de Pancho’s.
"Ruim vier jaar heb ik daar doorgebracht, In Korbeek-Lo en Gijzegem. Toen moest ik er weg om me te bevrijden, hoezeer ik in die tijd en ook nu nog gefascineerd blijf door het mystieke en transcendente. Het klooster was niets voor mij. Na een jaar noviciaat, twee jaar filosofie en anderhalf jaar theologie was het voor mij genoeg. Ik was aan het beeldhouwen geslagen. Ik wilde componeren, tekenen en schilderen.”
Voor Warmegem op de markt hebben we vandaag 17 februari met GHG Waregemse Verhalen dan ook de plaat aangevraagd van Willem Vermandere - Lat mie mar lopen, op de Stroate ..."
Zoektocht naar Waregemse dwangarbeiders Venusberg
Stephane Peeters, met roots in Anzegem en die jaren in Waregem werkte voor Castra-Scansped-Schenker".Stas Waregem, is op zoek naar familieleden van Waregemse dwangarbeiders die tijdens WO II met zijn vader gevangen zaten in Venusberg. Hij is op zoek naar kinderen, kleinkinderen, familieleden of vrienden van de toenmalige lotgenoten van zijn vader. Concreet heeft hij weet van Albert Platteau (°3-6-1915 contactadres: Germaine Snoeck, Potegem C 23 Waregem), Maurice Beyls (°7-10-1915 -Tenheede 48a Waregem en Roger Vanbrabant (°18-5-1923 - contactadres: Maurits Vanbrabant, Cainjaert 20 Sint-Baafs-Vijve).
De gevangenen waren vooral werkweigeraars die de dagen en weken voordien door de Duitse bezetter waren opgepakt in België en Noord-Frankrijk. Onder gewapende begeleiding van Duitse soldaten en Belgische collaborateurs in burger werden 1.500 mannen op 20 juli 1944 te voet vanuit de Rijkswachtkazerne van Etterbeek naar een Brussels treinstation overgebracht. Met de trein ging het daarna naar Dresden. Na een week Dresden werden ze van daaruit verdeeld over verschillende ateliers en fabriekjes die werkten voor de Duitse oorlogsproductie.
Een aantal onder hen zijn doorgestuurd naar het kleine plaatsje Venusberg, ten zuiden van Chemnitz (Duitsland), waar ze op 29 juli 1944 zijn aangekomen. In de gebouwen van de spinnerij “Schüller” werden ze ingezet voor het maken van vliegtuigmotoren en onderdelen voor rekening van de constructeur “Junkers Flugzeug- und Motorenwerke AG” uit Dessau. Ze maakten ook onderdelen voor V-wapens. Ze sliepen in een “Lager”, genaamd “Glück Auf” op 15 minuten wandelen van de “fabriek”. Ze kregen nauwelijks te eten en hadden bijgevolg doorlopend honger. Om hun rantsoen, bestaande uit een waterige soep met een stukje raap of biet, aan te vullen plukten ze wilde bloemen en gras.
1638: Moeder verhangt zich in het bijzijn van twee kleine kinderen (Filips Benoit).
Familiedrama’s zijn van alle tijden, ook zelfdoding. De familie Dumon-Demeestere behoorde tot de armste gezinnen van Waregem. Ze werden niet eens vermeld in de belastingen van 1631 en 1638 omdat zij geen land bewerkten. De belastinginning was nagenoeg volledig gebaseerd op de landbouwproductie. Joos Dumon was dus fulltime dagloner. Hij teelde zelf niets. Joos’ vader Samson woonde in de wijk Spitaals nabij de grens met Desselgem waar hij een klein perceeltje bewerkte. Hij betaalde in 1638 het op 10 na de laagste belastingbedrag.
Vader en zoon Dumon waren ongetwijfeld Waalse emigranten die werkten als dagloners op een van de grote pachthoven in de wijk Spitaals bijvoorbeeld het Goed te Sint-Jans, Spitaalstraat, of het Goed te Caseele, Casselstraat. We moeten het gezin Dumon-Demeestere dan ook helemaal onderaan de sociale ladder plaatsen, onder de armoedegrens. Hun leven was fysiek en metaal bijzonder zwaar.
Toen Joos Dumon op zaterdag 6 maart 1638 tsavonts tusschen doncker en claeren thuis kwam, zag hij hoe zijn vrouw zich had verhangen in de slaapkamer. Een van beide kinderen zei: Moeke slaept en hield haar vast bij een sleppe vanden rok alsof het kind haar wilde wakker maken.
Joos verwittigde zelf de veldwachter en op zondag 7 maart 1638 kreeg hij bezoek van het schepencollege. De wethouders schouwden het lichaam en griffier Frans de Scheemaeckere noteerde het verslag. Ze zagen Magdalena Demeestere doot hanghende an eene coorde onder den kinne in haere coutse [bedstede] sittende met beede de knien op het bedde. Moeder Magdalena werd niet kerkelijk begraven want zelfdoding ging in tegen de wil van God en het lijk mocht niet in gewijde grond rusten in vrede. Van andere gevallen weten we dat het lijk in een spriet van een boom werd gehangen op een uithoek van het dorp. Bovenop de armoede die de familie moest dragen, kwam die vernedering ongetwijfeld hard aan.
Maar, het leven ging verder en de kinderen moesten gevoed en opgevoed worden. Joos Dumon trouwde op 20 juni van hetzelfde jaar met Francisca Vanwalleghem. Joos had een huis en Francisca wilde eindelijk het huis uit. Haar beide ouders waren overleden. Volgens de staat van goed van vader Bernard Vanwalleghem had Francisca een hectare akkerland geërfd. Een nieuwe start was mogelijk. Verder lezen we dat op 23 augustus 1638 Joos Demon in Petegem bij Oudenaarde verscheen en verklaarde Francine getrouwd te hebben. In Waregem was een wijk Potegem, misschien een spraakverwarring. We vonden van dit koppel geen kinderen, niet in Waregem, niet in Petegem.
Hoewel er in de akte twee kinderen werden vermeld, konden wij er slechts één vinden nl. Joos jr. gedoopt op 18 september 1635. Jooske was de dag van het drama tweeënhalf jaar oud.
Vertaald: Op 18 september (1635) heb ik gedoopt Joos du Mont zoon van Joos en Magdalena Demeestere echtgenoten. Joos werd geboren (de vorige avond) om 16 uur. De getuigen waren Joannes Geerolf en Catharina Detollenaere. © Rijksarchief Kortrijk
Bijkomende genealogische gegevens:
Bij de schepenen enkele gekende personen o.a. baljuw Jan Deconinck wie we bij gelegenheid in de lijst van Waregemse grootheden zullen plaatsen. Verder nog Jans schoonzoon Lieven van Aelst wiens zonen hun ooms Deconinck zullen volgen naar Napels, allen verwanten van BV Jan Borne die in de 16de eeuw furore maakte in de internationale handel (zie onze website rubriek “Grootheden”). Verder nog schepen Jan Deborggraeve voorvader van een bestuurslid van de Waregemse Verhalen.
Huis Dewever langs Vijfseweg wordt gesloopt
De vroegere villa van de legendarische Arthur Dewever op de hoek van de Vijfseweg met de Ter Elststraat wordt gesloopt. Achter de villa lagen de magazijnen van zijn groothandel in eieren. Net als zijn vader begon Arthur Dewever (Tourcoing 1887- †Waregem 1955) een groothandel in eieren. Aanvankelijk wou hij zijn zaak vestigen in de Stormestraat, maar uiteindelijk vond hij een geschiktere plaats dicht bij het station, in de huidige Vijfseweg nr 11, waar tot voor kort de firma Verplancke gevestigd was. Hij kocht het pand van een zekere Vandenbroucke, die nog verre familie van hem was. Bij het huis hoorde ook een grote tuin aan de overzijde van de straat waar nu de garage Vergotte staat.
Hij huwde met Germaine Mahieu (1889-1965). Ze kregen 4 kinderen: Yvonne, Paulette, Jeanine (overleden toen ze 1,5 j was) en Jeanine. Zijn groothandel in eieren groeide uit tot één van de belangrijkste in het land met belangrijke klanten in binnen- en buitenland. De werknemers haalden eieren op bij de boeren, eerst met paard en kar, later met vrachtwagens. Arthur was ook lid van het comité dat in Kruishoutem wekelijks de verkoopprijs van de eieren bepaalde. Tijdens de bombardementen van WO II kwam heel de buurt bij hen overnachten in de betonnen ‘schuilkelders’.
Arthur Dewever was voor de hele Stationswijk een echte ‘vaderfiguur’. Samen met Medard Verheylesonne stond hij in 1928 aan de wieg van de Red Star. Als echte paardenliefhebber was hij een kwarteeuw ‘commissaris’ bij de drafwedstrijden. Ook de dochters Paulette en Jeanine waren ‘sport-minded’. Zij stichtten in 1943 de Happy Tennis Club.
(info Simonne Coucke, Verloren gewaand Kapelletje in Vandewoestijnelaan, Gavergids 2013 nr 2.)
Het paard koning Balthasar vertrappelde Marieke Destoop op Waregemkermis 1726 (Filips Benoit)
Op Waregemkermis, de laatste zondag van augustus, werd traditioneel een stoet gehouden ter ere van de wijding van kerk vele eeuwen daarvoor. Op kermiszondag 25 augustus 1726 verzamelden de stoetgangers zich achter de kerk, klaar om de Plaats op te gaan. In de stoet werd christelijke legendes uitgebeeld o.a. de drie koningen te paard die de pas geboren Jezus vereerden met goud, wierook en mirre. Verder ook een groepje jonge meisjes die de legende van de H. Ursula en de elf duizend maagden moest voorstellen.
Adriaan Coorevist was koning Balthasar, den swaerten coninck van de drije. Hij was de paardenknecht van griffier Cardon. Marieke Destoop representerende een maagdeken was het vijfjarige dochtertje van Jan en Francisca Wemel.
De spanning steeg met het naderen van de start, het einde van de hoogmis. Koning Coorevits kon zijn paard niet in bedwang houden en heeft die dag het vijfjarige Marieken overreden in het uijtgaen vande processie naer den goddelijcken dienst. Marieken was dodelick ghequest maar is blijkbaar niet overleden aan de gevolgen van het accident. We vonden in alle geval geen begrafenis op haar naam.
Fig 1: Waregem Plaats anno 1793. Veel plaats om een stoet op te bouwen was er blijkbaar niet want de kerk was nog omringd door een ommuurd kerkhof. © Familiearchief della Faille d’Huysse
Genealogie:
We konden alle vermelde personen vlot vinden in parochieregisters en/of gepubliceerde stambomen. Dergelijke verhalen kunnen het opsommend karakter van stambomen wat breken en een beeld geven van het dagelijkse leven van onze voorouders. Nog interessant bij dergelijke getuigenissen zijn de persoonsgegevens die anders moeilijk te vinden zijn. De Waregemse kleermaker Louis Vilain was geboren in Sint-Winoksbergen. De pastoor heeft het in alle geval niet vermeld bij zijn huwelijk.
Het document levert ook een reeks handtekeningen, altijd mooi om een stamboom te illustreren. Getuige Adriaan de Viaene kon niet schrijven en ondertekende met een zandloper. Kleermaker Louis kon het wel en zette eigenhandig zijn naam onder de getuigenis. Hoe zou hij anders zijn onkosten genoteerd hebben. Onderaan het document vinden we de handtekeningen van de leden van het schepencollege: baljuw, griffier en schepenen.
Hoeve de Cattesteert, een geklasseerde hoeve, een pareltje van rust.
Tussen de Gaverbeek en de heerweg Kortrijk-Deerlijk-Waregem vinden we een lange reeks historische hoeven die meestal verbonden zijn met een rechte dreef naar de heerweg. Het zijn typisch Germaanse vestigingen van omstreeks het jaar 500. De omwalde hoeven liggen op de rand van het overstromingsgebied, tussen de akkers en de meersen. De landbouw-productie was gebaseerde op graanteelt voor de mens en gras of hooi voor het vee. Op verschillende plaatsen langs de Gaverbeek waren depressies die jaarlijks overstroomden: de Gavers, de Ingelbrechtegemmeersen zuid van de Vichtseweg en de Keukelmeersen aan het stadion. In de zomer waren dit de beste hooimeersen, typisch lange smalle percelen.
Nagenoeg de helft van de historische hoeven zijn ondertussen gesloopt en bij de overblijvers zijn veelal de omwallingen gedempt. Op het grondgebied van Waregem kennen we het Goed te Voorde (E. De Coninckstraat 31), het Goed te Nieuwenhove, het Goed ter Sluizen (Vichtseweg 25), het Goed te Bellegem (Vichtseweg 9), het Goed ter Beke (Industrielaan 81), het verdwenen Goed ter Bank oost van de Biest en het kasteel van Potegem tegenover de hypodroom.
Fragment uit de Popp-kaart (1850) van Nieuwenhove tot de Biest. De witte streep tussen twee samengevoegde kaarten is de Deerlijkseweg, vroeger de heerweg Kortrijk-Deerlijk-Waregem. Van onderaan links tot bovenaan rechts de Gaverbeek met aan het Goed ter Beke de monding van de Hooibeek. De hoeve de Cattesteert is verbonden met de Deerlijkseweg met een slag, een restant van de verdwenen Bellegemstraat. Let wel: de Vichtseweg tussen de Deerlijkseweg en de Mirakelstraat werd pas later aangelegd. © Geopunt
Het Goed te Bellegem en de hoeve de Cattesteert liggen tussen het Goed ter Sluizen en het Goed ter Beke en waren nooit omwald. Ze zijn van een latere periode. Het Goed te Bellegem werd vermoedelijk gebouwd omstreeks de 13de eeuw door het hospitaal van Kortrijk. De Cattesteert is nog veel recenter. Het was de vervanger van een vervallen hoeve die meer noordwaarts stond tegen de heerweg. De familie Baert, die er enkele generaties woonde, was tijdens de crisis van het einde van de 17de eeuw geruïneerd en verliet de hoeve. De weduwe van Jan Baert, was zelfs fugitief, radeloos weggelopen door de vele schulden. Het volledige familiebezit werd openbaar verkocht.
Toen na de Vrede van Utrecht (1713) Lodewijk XIV zich terugtrok uit Vlaanderen kwam het herstel. In die periode werd de Cattesteert gebouwd door Jan Destoop fs Gillis, zoon van de burgemeester van Waregem. Vader Gillis was eigenaar van het Goed ter Beke. De Cattesteert kreeg recent die naam omdat het grenst aan een perceel dat van ouds de cattesteert werd genoemd. De naamverklaring is duidelijk want nog op vandaag is de grond bedekt met kattenstaarten, een plant die zeer moeilijk te verdelgen valt. Kattenstaart, paardenstaart of akkerpest zijn namen die in de volksmond worden gebruikt om heermoes aan te duiden. Men zegt dat aan het einde van de wortel van deze plant een klompje goud hangt waarmee men aangeeft dat de volledige wortel wegnemen onmogelijk is.
Ondertussen staat de nieuwe hoeve, de Cattesteert, er al bijna drie eeuwen. De schuur en het overbuur zijn nog origineel en werden onder leiding van architect Etienne Ducatteeuw vakkundig hersteld. De geklasseerde hoeve is omringd door een bos van zeven hectare. Een pareltje van rust in een levendige regio en soms rumoerige stad. (bijdrage Filips Benoit)
Aurèle Vandendriessche, Waregems atletiekidool
We vernemen het overlijden van Aurèle Vandendriessche (º 4 april 1932 Anzegem - † 17 okt 2023 Waregem). Aurèle Vandendriessche zal steeds een plaats blijven innemen onder de grootste sportidolen van Waregem. Zijn ijzeren wilskracht, zijn natuurlijke kracht en zijn innemende persoonlijkheid typeren de man die op het lokale, nationale en wereldforum tussen 1956 en 1964 grote bekendheid en een onovertroffen populariteit heeft verworven. Op Europees niveau was lange afstandsloper Aureel Vandendriessche een absolute topper en op het wereldforum kon hij met wat meeval, of anders gezegd zonder tegenslag, de grootste wedstrijden bij de wereldvedetten winnen. Hij won onder meer tweemaal de marathon van Boston en een aantal andere grote marathons, maar door omstandigheden ontglipte hem een olympische medaille bij drie deelnames. Op nationaal domein had hij in zijn specialiteit - de marathon - geen concurrentie. Hij won negen opeenvolgende jaren van 1956 tot 1964 de titel van kampioen van België, het toonbeeld waarnaar velen opkeken.
De Waregemse Atletiek Club W.A.C. kende een bloeiperiode in het Regenboogstadion met talenten zoals Roger Deweer, Frans Herman, René Herpol, Etienne Demeyer, Lieve Ducatteeuw, Anja De Brabant. Aurèle Vandendriesshe bezorgde Waregem absolute atletiek-hoogdagen. Zo bv op 3 oktober 1962 was het Regenboogstadion gevuld met 5000 supporters voor een aanval van Aurèle op het wereldrecord van de 30 km. De piste lag die dag echter zeer zwaar wegens een wolkbreuk de dag voordien. Aurèle stelde ondanks de omstandigheden zijn supporters niet teleur en brak het wereldrecord: de 30 km in 1 u 34' 41" of volle 20 seconden beter dan het vorige record.
Aurèle Vandendriessche heeft zilveren medailles gehaald tijdens de Europese kampioenschappen te Belgrado in 1982 en Boedapest in 1986. In 1963 kreeg hij de nationale Trofee voor Sportverdienste, in 1962 de Gouden Spike. Vier keer was hij winnaar van de Zeslandenwedstrijd : 1957 (Brussel), 1959 (Duisburg), 1961 (Parijs) en 1965 (San Remo). In 1961 was hij Belgisch kampioen op de 10.000 meter.
50 jaar Fifty-One club Waregem
De serviceclub Fifty-One Waregem vierde zijn gouden jubileum (1973-2023) met een feestzitting in Waregem Expo. Om hun maatschappelijke betrokkenheid in de verf te zetten, hadden ze Vlaams minister-president Jan Jambon uitgenodigd, die de 247 aanwezigen tijdens het diner onderhield over de toekomst van Vlaanderen, waarin Fifty-One als serviceclub hun specifieke bijdrage willen leveren. De Fifty-One Club Waregem werd opgericht in 1973, de eerste 51-club in West-Vlaanderen en telt momenteel 28 actieve leden. Tweemaal per maand houden zij een ontmoetingsvergadering, waarbij agendapunten, projecten en taken besproken en beslist worden.
Medestichter en past voorzitter Roger Verbrugge gaf in een brochure toelichting bij het ontstaan en ontwikkeling van de serviceclub in Waregem. “We begonnen met 12 en kozen als lokaal het alom gekende restaurant ‘Au Pigeon d'Or’ op de hoek van de markt met de Holstraat. De eerste officiële vergadering vond daar plaats op 18 december 1973 met talrijke aanwezigen van Antwerpen-Haven, afgevaardigden van locale serviceclubs, en talrijke clubleden van Gent die hun keure-overhandiging kwamen aanprijzen. Als eerste Club in West-Vlaanderen met stamnummer het cijfer 9 mogen wij ons dus rekenen bij de tien eerste clubs van District 102. Er is zéér veel werd gerealiseerd. Door omstandigheden moesten wij wel meermaals van Clublokaal veranderen: na Pigeon d'Or, na Diana, na Happy, na Ambassade en na Gastronoom, kwamen we in de Grand Cru.”
Onder impuls van Luc Kint is jaren geleden gestart met een wijnactie om inkomsten te hebben voor ‘Dienst aan de gemeenschap’. Een caritas-comité selecteert jaarlijks voor de algemene vergadering een lijst van sociale, caritatieve en culturele projecten die alsdan zullen gesteund worden. Naast de vele kleine projecten van steun aan zorginstellingen en organisaties in en rond Waregem, kunnen enkele realisaties genoemd zoals de Koetsentocht voor mindervaliden, het Kelderke, oldtimer tour Classics4Kids en hun geschonken kunstwerken aan de stad (Bronzen paarden Jan Desmarets, Sprong van Jean Claeys en paard van Kamagurka).
